Theaterstuk Vermaning raast over de akker in Hoogersmilde 09-09-2018

Tjerk Vermaning

Tjerk Vermaning met zijn vrouw Grada en dochter Johanna

Mads  Wittermans speelt Tjerk Vermaning (foto: Peergroup Reyer Boxem)

De affaire Vermaning (foto: Peergroup Reyer Boxem)

De affaire Vermaning

De affaire Vermaning (foto: Peergroup Reyer Boxem)

Regisseur Dirk Bruinsma en Mads Wittermans (foto: RTV-Drenthe Margriet Benak)

     hierna een aantal foto's van Hannes Wieldraaier

 

Vier volle tribunes in Hoogersmilde. Goedgezinde weergoden. Met als razend middelpunt acteur Mads Wittermans, alias Tjerk Vermaning, die in hoog tempo binnen anderhalf uur het leven van de Smildeger amateurarcheoloog dwars over de akker bij Hoogersmilde jaagt.
geschreven door: Margriet Benak

Zijn droeve armoedige jeugd, zijn status als 'Messias' en zijn ondergang. De cirkel is rond als Tjerk na de achtbaanbelevenis weer een puntige vuursteen uit de grond plukt, zomaar. En dan is het donker.

Staande ovatie

De première van locatietheatervoorstelling De Affaire Vermaning van PeerGrouP, onder leiding van regisseur Dirk Bruinsma, kreeg gisteravond een staande ovatie. De reacties na afloop zijn vooral lovend: "geweldig, wat een vuur heeft die Wittermans in zich", "prachtig zoals het in het landschap lag", "En zag je in de verte de Neanderthalers wel?".

Trots

Ook de club meespelende Hoogersmildegers zijn zichtbaar trots dat ze deel uitmaken van het theaterspektakel. "Je hebt me toch niet zien vallen? Ik struikelde over de sporen van de trekkers, ik was een Loupe," vertelt een speelster van het ensemble. In totaal zijn er 150 mensen uit het dorp bij de voorstelling betrokken: als spelers van de vijf Grada's (de vrouw van Tjerk), boeren uit het dorp, tractorrijders, kruipende aardappelhopen, Neanderthalers, opgeblazen hoofden van wetenschappers en loupes.

Aardappels krabben

Bij het verhaal van Vermaning, op tekst van Jan Veldman, zet PeerGrouP je bij tijd en wijle in een achtbaan, vooral ook door toedoen van Mads Wittermans, die als een dolle Tjerks verhaal vertelt: "De Neanderthalers zijn hier geweest en ik zal het bewijzen!" Als kind was hij wel klaar met het aardappels krabben, al was die extra verdienste nodig om aan de bittere armoede te ontkomen in het gezin Vermaning met acht kinderen. Meer heil zag jonge Tjerk al snel in al die vuurstenen, die hij bij het krabben tegenkwam.

Bijzondere stenen

Want het leven van Tjerk Vermaning ging beslist niet over rozen. Er was armoe, de tyfus trof het gezin, totdat hij zomaar op een dag in 1965 dat bijzondere zwikje stenen uit de akker van boer Vos bij Hoogersmilde trok: pijlpunten, speerpunten en vuistbijlen.
Een paar eerste exemplaren stelden volgens de heren professoren niks voor. Maar later was het toch bingo: "Jawel, bijzonder leuk, ja leuk leuk", vertolkt Mads Wittermans als Tjerk, het clubje brallende heren professoren, zoals Waterbolk en Bohmers. De heren staan elkaar op komische wijze op de akker te verdringen rondom Tjerks opgespitte kampement van mammoetjagers.

 Van held tot vervalser

 Ineens is Tjerk een held, 'de Messias' vindt hijzelf, wordt op het schild gehesen, schudt de armoe van zich af, maar dan komt de val en de verbittering. Want de stenen blijken toch niet echt: Het ene moment stijgt hij in de voorlader van een tractor tot grote hoogte, dartelt triomfantelijk over de vindplaats, om even later als vervalser en oplichter weggezet te worden. Met donder en geweld worden historische fragmenten met beschuldigingen over de akker uitgestort, waarna Vermanings heldendom voorbij is.

In sneltreinvaart

Het verhaal van de verguisde amateurarcheoloog trekt in een sneltreinvaart aan ons voorbij in de vertelling van PeerGrouP. En ben je er altijd van overtuigd geweest dat hij destijds toch de boel heeft geflest, je krijgt in deze theaterversie echt sympathie voor de vent, je huilt zelfs een beetje mee als zijn broertje sterft aan de tyfus. En om de professoren moet je gniffelen.

Verre van vleiend

Want hoe Mads Wittermans als Tjerk de brallende heren professoren van weleer neerzet op de akker van Hoogersmilde, zullen de wetenschappers verre van vleiend vinden. Aanklager van weleer Dirk Stapert, destijds de leerling van Waterbolk en schrijver van het proefschrift dat de stenen van Vermaning voor 'vervalsingen' versleet, kan beter wegblijven. Of hij moet na al die jaren strijd met de amateurarcheologie een 'mammoethuid' hebben gekregen. Want de sterrenstatus van Tjerk Vermaning is nooit helemaal verbleekt, getuige ook de tentoonstelling in het Drents Museum en de locatietheatervoorstelling. En Dick Stapert blijft met professor Waterbolk toch een beetje 'de kwade genius van toen'.

De Affaire Vermaning van PeerGrouP, onder regie van Dirk Bruinsma, is nog tot en met 30 september 2018 te zien in Hoogersmilde, op de akker van Johan en Gea Sikken.

Bron: RTV-Drenthe